ตะลอนตามอำเภอใจ- "นครราชสีมา" หรือ"โคราช" เปรียบเสมือนประตูสู่ภาคอีสาน อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 259 กิโลเมตร เป็นเมืองใหญ่บนดินแดนที่ราบสูง และอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรและและหลากหลายด้านการท่องเที่ยว อาทิ การเดินป่าศึกษา ธรรมชาติ การพักผ่อนหย่อนใจริมอ่างเก็บน้ำ ชื่นชมความยิ่งใหญ่ของอารยธรรมขอมโบราณ เรียนรู้วัฒนธรรมพื้นบ้าน อิ่มอร่อยกับอาหารอีสานต้นตำรับ สินค้าเกษตรหัตถกรรมพื้นบ้านที่มีให้เลือกอีกมากมาย
"นครราชสีมา" เกิดจากการรวมชื่อเมืองโบราณสองเมือง คือ เมืองโคราชและเมืองเสมา ซึ่งอยู่ในเขตอ.โนนสูง "นครราชสีมา"เคยเป็นที่ตั้งของชุมชนโบราณหลายแห่ง ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ จนถึงสมัยที่มีการเผยแพร่ของวัฒนธรรมทวารวดีและวัฒนธรรมแบบขอม เข้ามาในดิน แดนแถบนี้ เคยมีฐานะเป็นเมือง "เจ้าพระยามหานคร" เฉกเช่น "นครศรีธรรมราช" ทางภาคใต้ มีอำนาจปกครองหัวเมืองน้อยใหญ่ในอีสานหลายแห่ง ปัจจุบัน "นครราชสีมา" ยังคงความสำคัญอย่างต่อเนื่องในฐานะที่เป็นเมืองศูนย์กลาง ทางด้านคมนาคม เศรษฐกิจของภาคอีสาน
สำหรับจ.นครราชสีมา มีพื้นที่ประมาณ 20,494 ตารางกิโลเมตร แบ่งการปกครองออกเป็น 26 อำเภอ ได้แก่ อ.เมืองนครราชสีมา ปากช่อง สีคิ้ว สูงเนิน ขามทะเลสอ ด่านขุนทด โนนไทย โนนสูง ขามสะแกแสง พิมาย คงโนนแดง ประทาย ชุมพวง บัวใหญ่ แก้งสนามนาง บ้านเหลื่อม จักราช ห้วยแถลง ปักธงชัย โชคชัย ครบุรี เสิงสาง หนองบุนนาก วังน้ำเขียว เฉลิมพระเกียรติ และอีก 6 กิ่งอำเภอ คือ กิ่งอำเภอเมืองยาง เทพารักษ์ ลำทะเมนชัย พระทองคำ บัวลายและสีดา
"สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช" เป็นหน่วยงานภาคสนามในสังกัดกลุ่มงานวนวัฒนวิจัย สำนักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้ กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตั้งอยู่ระหว่างเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาภูหลวง บ้านห้วยน้ำเค็ม ต.อุดมทรัพย์ อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา อยู่ทางด้านขวามือของทางหลวงหมายเลข 304 จากอ.ปักธงชัย จ.นครราชสีมา กับอ.กบินทร์บุรี จ.ปราจีนบุรี ระยะทางห่างจากกรุงเทพฯประมาณ 280 กิโลเมตร เป็นอีกสถานที่แห่งหนึ่งที่น่าสนใจซึ่งผมมีโอกาสมา "ตะลอนตามอำเภอใจ" เมื่อช่วงปลายสัปดาห์ที่ผ่านมา
สำหรับความเป็นมา "
สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช" คุณบรรดิษฐ์ หงษ์ทอง หัวหน้าสถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช กรมป่าไม้ เล่าว่า เพื่อเป็นการแก้ไขปัญหาการสูญเสียพื้นที่ป่าไม้ของประเทศ ซึ่งเป็นปัญหาของชาติมาเป็นระยะเวลานานและยังคงเป็นปัญหาต่อไปในอนาคต การฟื้นฟูสภาพป่าโดยการปลูกสร้างสวนป่าก็เป็นวิธีการหนึ่งในการแก้ปัญหาดังกล่าว รัฐบาลญี่ปุ่นได้ให้ความช่วยเหลือทางวิชาการแก่ประเทศไทยและได้ตกลงดำเนินการจัดตั้งโครงการวิจัยและฝึกอบรมการปลูกสร้างสวนป่าขึ้น
สำหรับพื้นที่อยู่ภายใต้อิทธิพลลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งพัดพาเอากระแสความอบอุ่น และความชื้นเข้ามาทำให้เกิดฝนตกในช่วง เดือนพฤษภาคมถึงเดือนตุลาคม แต่ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือจะทำให้อากาศหนาวเย็นและแห้งในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนกุมภาพันธุ์ นอกจากนี้ยังมีห้วยน้ำเค็มและห้วยแปะที่น้ำไหลเฉพาะบางฤดู โดยไม่มีน้ำไหลในฤดูแล้ง นอกจากนี้ทำการรวบรวมข้อมูลดินฟ้าอากาศเป็นเวลา 7 ปี (พ.ศ. 2545-พ.ศ. 2551)
เพื่อจัดทำไดอะแกรมของภูมิอากาศแบบ Walter’s diagram พบว่าในพื้นที่นี้มีช่วงที่มีฝนตกมากกว่า 100 มิลลิเมตรต่อเดือนขึ้นไป ตั้งแต่เดือนเมษายนถึงเดือนตุลาคม และช่วงที่มีฝนตกปานกลางซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนที่อยู่เหนือเส้นอุณหภูมิเฉลี่ยกับใต้เส้นปริมาณน้ำฝนน้อยกว่า 100 มิลลิเมตร โดยจะเริ่มจากกลางเดือนกุมภาพันธ์และปลายเดือนตุลาคม และช่วงแห้งแล้งอยู่ระหว่างเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม และเดือนมกราคมถึงเดือนกุมภาพันธ์
ส่วนแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศ สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช มีพื้นที่ที่เหมาะกับบรรยากาศการพักผ่อนแบบสบายๆ ท่ามกลางธรรมชาติที่โอบล้อมไปด้วยขุนเขาและสัมผัสกับบรรยากาศอันสดชื่นและ แสนอบอุ่นบนเส้นทางศึกษาธรรมชาติ (Forest trail) ของนักอนุรักษ์ธรรมชาติ พร้อมทั้งยังได้ความรู้ควบคู่กับความเพลิดเพลิน เหมาะสำหรับการศึกษาและทัศนศึกษาหาความรู้ของนักเรียน นิสิต นักศึกษา คณาจารย์และประชาชนจากแหล่งทรัพยากรธรรมชาติอันหลากหลายทางชีวภาพและแหล่งโอโซนที่บริสุทธิ์เป็นอันดับ 7 ของโลก
สถานที่พักแรม สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราชมีพื้นที่โล่ง และสิ่งอำนวยความสะดวกที่เหมาะสำหรับการทำกิจกรรมเข้าค่ายพักแรมลูกเสือเนตรนารีและนิสิตนักศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกิจกรรมที่เกี่ยวกับทรัพยากรป่าไม้ ทั้งที่เป็นพื้นที่ป่าธรรมชาติดั้งเดิมและสวนป่าที่มนุษย์สร้างขึ้นในพื้นที่ที่ผ่านการทำเกษตรกรรม โดยสามารถรองรับผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ประมาณ 200 คน ซึ่งต้องนำเต็นท์มาเอง
คุณธิติ วิสารัตน์ ผู้อำนวยการกลุ่มงานวนวัฒนวิจัย สำนักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้ กรมป่าไม้ เล่าถึงผลการดำเนินงานของสถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช จังหวัดนครราชสีมา ว่าขณะนี้สถานีประสบความสำเร็จในการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับการปรับปรุงพันธุ์ ไม้โตเร็ว ทั้งการผลิตเมล็ดพันธุ์ลูกผสม และเทคนิคการขยายพันธุ์ไม้โตเร็ว
โดยได้มีการปรับปรุงพันธ์ไม้ยูคาลิปตัส ยูโรฟิลล่า กระถินเทพา กระถินณรงค์ลูกผสม อะคาเซีย ออลาโคคาร์ป้า และอะคาเซีย คราสสิคาร์ป้า ให้มีความเหมาะสมในการปลูกสร้างสวนป่า รวมถึงการวิจัยไม้โตเร็วเพื่อพลังงาน โดยการคัดเลือกชนิดไม้โตเร็ว ระยะปลูกที่เหมาะสม และระยะเวลาของรอบตัดฟันที่จะตัดขายเพื่อให้ได้กำไร
นอกจากนี้ ยังประสบความสำเร็จในการศึกษาเพื่อใช้เป็นต้นแบบสำหรับการฟื้นฟูป่า เสื่อมโทรม ในการพัฒนาพื้นที่ทุ่งหญ้าคา และหญ้าพง โดยอาศัยพันธุ์ไม้ตระกูลถั่วทั้งที่เป็นพันธุ์ไม้ท้องถิ่นและต่างถิ่นเป็น พันธุ์ไม้เบิกนำ ทำให้พื้นป่าที่เสื่อมโทรมค่อยๆ เปลี่ยนแปลงไปเป็นป่าดิบแล้ง ซึ่งเป็นป่าดั้งเดิมของพื้นที่นี้ โดยดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525-2536 เป็นพื้นที่ 8,300 ไร่ และในขณะเดียวกันก็ทำการศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพของสวนป่า
โดยพิจารณาถึงการทดแทนหรือการสืบพันธุ์ตามธรรมชาติของพันธุ์ไม้ดั้งเดิมใน สวนป่าไม้โตเร็ว และหากพื้นที่ใดที่ห่างไกลจากแหล่งแม่ไม้ธรรมชาติก็จำเป็นต้องมีการปลูก เสริมไม้ดั้งเดิมในสวนป่าพร้อมกันก็ทำการขยายพันธุ์กล้วยไม้ป่าภูหลวงเพื่อ มุ่งหวังที่จะเพิ่มความหลากหลายในสวนป่าควบคู่ไปด้วย นอกจากนี้ยังมีการวิจัยการเปลี่ยนแปลงสวนป่าเชิงเดี่ยวโดยใช้พันธุ์ไม้ที่มี ความสำคัญทางนิเวศวิทยา เพื่อทราบถึงความเป็นไปได้ของการทดแทนตามธรรมชาติในปัจจุบันและอนาคต
สำหรับ
สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช จังหวัดนครราชสีมา เกิดขึ้นจากกรมป่าไม้ได้ร่วมกับผู้เชี่ยวชาญญี่ปุ่น พิจารณาเลือกพื้นที่ดำเนินการของโครงการในบริเวณพื้นที่ป่าสะแกราช ซึ่งสภาพป่าดั้งเดิมเป็นป่าดิบแล้งและป่าเต็งรังในบางส่วน มีพื้นที่ประมาณ 7,758 เฮกแตร์ หรือประมาณ 46,620 ไร่ พื้นที่ดังกล่าวเป็นพื้นที่ดั้งเดิมของป่าสงวนแห่งชาติป่าเขาภูหลวง ซึ่งทางสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์แห่งประเทศไทยร่วมกับสภาวิจัยแห่ง ชาติ ได้ขอใช้พื้นที่จากกรมป่าไม้เพื่อการศึกษาวิจัย ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2510 เป็นต้นมา
ทั้งนี้ โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อที่จะพัฒนาหรือยกระดับเทคนิคในการปลูกสร้างสวนป่า โดยคำนึงถึงสภาวะทางด้านเศรษฐกิจ แรงงานในท้องถิ่น การใช้เครื่องจักรกล ประกอบการดำเนินการเพื่อศึกษาหามาตรการ วิธีการที่เหมาะสมในการป้องกันไฟและลมในพื้นที่ปลูกสร้างสวนป่า ตลอดจนการจัดตั้งแปลงปลูกสร้างสวนป่าทดลองและแปลงปลูกป่าสาธิต เพื่อนำผลที่ได้รับมาใช้เป็นแนวทางในการแนะนำชนิดไม้ต่างถิ่นและไม้ท้องถิ่นที่เหมาะสมและสมควรจะนำไปใช้ปลูกสร้างสวนป่าในท้องที่ต่างๆ ต่อไป
ท้ายสุดของพื้นที่
"ตะลอนตามอำเภอใจ" ในวันนี้ ผมคงต้องบอกว่า "สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช" นอกจากจะประสบความสำเร็จในการวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ไม้โตเร็ว และการสร้างสวนป่าด้วยการใช้พันธุ์ไม้ที่มีความสำคัญทางนิเวศวิทยา ให้สามารถทดแทนป่าไม้ตามธรรมชาติที่สูญเสียไปจากอดีตจนถึงปัจจุบันและก้าวสู่อนาคตแล้ว
"สถานีวนวัฒนวิจัยสะแกราช" ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ที่มีพื้นที่เหมาะกับการพักผ่อนแบบสบายๆ ท่ามกลางธรรมชาติที่โอบล้อมไปด้วยขุนเขาและสัมผัสกับบรรยากาศอันสดชื่น ที่สำคัญยังมียอดอาหารจากสวนป่า หลากหลายอย่าง โดยเฉพาะเห็ดระโงก และเห็ดหมาก แถมป่าสะแกราช ยังเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่าหลากหลายชนิด เช่น หมูป่า และไก่ป่า ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความอุดมสมบูรณ์และถือเป็น "มนต์เสน่ห์" อีกแห่งหนึ่งของ "เมืองโคราช"...!!!
นวย เมืองธน
**************************************************
ลักษณะภูมิประเทศ เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ความสูงจากระดับน้ำทะเล ต่ำสุด 300 เมตร และสูงสุด 1,652 เมตร พื้นที่มีความลาดชัน แหล่งน้ำที่ใช้ในการอุปโภคบริโภคคือ "ลำน้ำว้า" ที่สำคัญจุดเด่นของอุทยานฯแม่จริม ยังถือว่ามีความสมบูรณ์ของทรัพยากรณ์ป่าไม้ เนื่องจากยังมีการพบเห็นสัตว์ป่าได้มาก อาทิ เลียงผา เสือ นกยูง หมี เก้ง และนกนานานานาชนิด
